ជីវប្រវត្តិ បិតាស្ថាបត្យករ និងវិស្វករខ្មែរ លោកតា វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ 😭
លោក វណ្ណ-មូលីវណ្ណ កើតនៅថ្ងៃទី ២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩២៦ នៅស្រុករាម ខេត្តកំពត។ លោកបានទទួលសញ្ញាបត្រទុតិយភូមិពីវិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៤ ហើយលោកបានទទួលអាហារូបករណ៍ទៅរៀនផ្នែកច្បាប់នៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៦។ បន្ទាប់ពីសិក្សានៅទីនោះរយៈពេលមួយឆ្នាំ លោកក៏បានប្ដួរទៅរៀនផ្នែកស្ថាបត្យកម្មនៅសាលាវិចិត្រសិល្បៈមួយនៅប៉ារីស។ លោកបានសិក្សានៅ Arretche studio ហើយបានបញ្ចប់ការសិក្សាដោយជោគជ័យជាមួយនឹងចំណេះដឹង និងទេពកោសល្យ។ លោកត្រលប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅឆ្នាំ១៩៥៥។ មួយឆ្នាំក្រោយមកក៏ត្រូវបានគេតែងតាំងជាប្រធានស្ថាបត្យករនៅកម្ពុជា។ លោកជាព្រឹទ្ធបុរសទីមួយនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ (ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៦៥ ដល់ ឆ្នាំ១៩៦៧) ។
នៅទសវត្សរ៍៦០ និង ៧០ លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ បានគូរប្លង់ស្ថាបនាអាគារល្បីៗជាច្រើននៅកម្ពុជា ជាពិសេសនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ នៅទីនោះ ស្នាដៃរបស់លោក ឈរយ៉ាងសង្ហាប្រដុំប្រសងគ្នាជាមួយនឹងសំណង់អាគារបុរាណៗ វត្តអារាម និងសំណល់ពីសម័យអាណានិគម។ កំឡុងសម័យនោះ ដែលគេស្គាល់ថាជា យុគមាស ស្នាដៃសំខាន់ៗរបស់លោកមាន សាលសន្និសីទចតុមុខ អាគារគណរដ្ឋមន្ត្រី និងវិមានរដ្ឋ។ លោកក៏បានគូរប្លង់វត្តអារាម និងស្ថានទូតខ្មែរនៅបរទេសជាច្រើនផងដែរ។
នៅឆ្នាំ១៩៦២ លោក មូលីវណ្ណ បានរចនាសំណង់កីឡដ្ឋានជាតិដែលមានសមត្ថភាពផ្ទុកមនុស្ស ៦០០០០ នាក់ ដែលនោះគឺជាសង្វៀនដែលគេឲ្យតម្លៃជាងគេបំផុតនៅទូទាំងអាស៊ីគ្នេយ៍។ កីឡដ្ឋានត្រូវបានសាងសង់ទៅដល់មាត្រដ្ឋានអូឡាំពិក គឺនៅតែជាកន្លែងជួបជុំដ៏ធំបំផុតនៅកម្ពុជា។ ដំបូងឡើយ ត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅក្នុងល្បឿនយ៉ាងលឿន ដើម្បីឲ្យទាន់ពេលធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះល្បែងកីឡាអាស៊ីឆ្នាំ១៩៦៣ តែក្រោយមកត្រូវបានលុបចោល ហើយត្រូវបានសម្ពោធនៅឆ្នាំ១៩៦៤ អមដោយហ្វូងមនុស្សអបអរសាទរយ៉ាងច្រើន។ ពហុកីឡដ្ឋាននេះបានទទួលព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់មួយចំនួនដូចជា ល្បែងកីឡាក.ក.ប.ថ. និង ប្រធានាធិបតីបារាំង ទស្សនៈកិច្ចផ្លូវរដ្ឋរបស់លោក ហ្សាលដឺហ៊្គោល នៅឆ្នាំ១៩៦៦។
នៅឆ្នាំ១៩៦២ ដដែលនោះ លោកក៏បានស្ថាបនាសាល មហោស្រពជាតិព្រះសុរាម្រិត (មហោស្រពជាតិកម្ពុជា) សាលពិព័រណ៍ដែលនៅជិតខាងជាមួយនឹងបទពិសោធន៍លំនៅដ្ឋានយ៉ាងទូលំទូលាយ។ ស្នាដៃមួយដ៏សំខាន់ទៀតរបស់លោក គឺការរចនាវិមានឯករាជ្យ ដែលជាទីដ៏សំខាន់មួយបង្ហាញនូវការទាមទារឯករាជ្យពីបារាំងវិញបានទាំងស្រុងនៅឆ្នាំ១៩៥៣ ក្រោមកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ព្រះបាទ នរោត្តម សីហនុ ដែលជាអតីតព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ត្រូវបានផ្ដួលរំលំដោយធ្វើរដ្ឋប្រហារដែលដឹកនាំដោយឧត្តមសេនីយ៍ លន់ ណុល ។ នៅឆ្នាំ ១៩៧២ លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ និងគ្រួសារបានភៀសខ្លួនទៅរស់នៅឯប្រទេសស៊្វីស។ លោកបានធ្វើការឲ្យ UN Human Settlements Program រយៈពេល១០ឆ្នាំ មុននឹងលោកវិលត្រលប់មកមាតុប្រទេសវិញនៅឆ្នាំ១៩៩១។ លោកបានចូលបំរើការងារជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ ។
*ស្នាដៃចំបងៗ
– សាលសន្និសីទចតុមុខ
– វិមានឯករាជ្យ
– ពហុកីឡដ្ឋានជាតិអូឡាំពិក
– សំណង់«ផ្ទះ១០០» ដែលត្រូវបានសាងសង់សម្រាប់បុគ្គលិកធនាគារជាតិកម្ពុជាស្នាក់នៅ (១៩៦៥-១៩៦៧)
– វិមានរដ្ឋចំការមន
– សាលមហោស្រពជាតិសុរាម្រឹត (សាលមហោស្រពនេះត្រូវភ្លើងឆេះ កាលពីឆ្នាំ១៩៩៤ ហើយមហោស្រពនេះមិនដែលត្រូវបានជួសជុលឡើងវិញឡើយ។)
– អនុវិទ្យាល័យបណ្តុះបណ្តាលគ្រូបង្រៀន
– វិទ្យាស្ថានភាសាបរទេស
*រង្វាន់និងកិត្តិយស
នៅឆ្នាំ២០១៣ លោកវណ្ណ-មូលីវណ្ណបានឈ្នះវង្វាន់នីក្កេអាស៊ីឆ្នាំ២០១៣ ខាងផ្នែកវប្បធម៌ [១]។ រង្វាន់នីក្កេអាស៊ីផ្ដួចផ្ដើមដោយក្រុមហ៊ុន Nikkei Inc. នៅឆ្នាំ៩៩៦ ហើយកម្មវិធីផ្ដល់រង្វាន់កិត្តិយសដល់ជនអាស៊ីដែលបានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍក្នុង៣វិស័យ៖ ការអភិវឌ្ឍតំបន់ វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យានិងនវានុវត្ដន៍ និង វប្បធម៌។
#The_Man_Who_Built_Cambodia
Thursday, September 28, 2017
ឧបករណ៏ភ្លេង
ភ្លេង ជាសិល្បៈមួយប្រភេទដែលអាចបំបាត់ការអផ្សុក ឬការហត់នឿយបានមួយគ្រាដែរ ។អ្នកខ្លះនិយមស្ដាប់ភ្លេងបុរាណ ខ្លះនិយមស្ដាប់ភ្លេងសម័យ ។
នៅ ប្រទេសខ្មែរ ការប្រគំភ្លេងគឺជាការចាំបាច់សម្រាប់ញ៉ាំងបរិយាកាសក្នុងពីធី បុណ្យទាន ពិធីទំនៀមទន្លាប់ផ្សេងៗឲ្យមានសភាពលន្លង់លន្លោច រីករាយរុងរឿង ឬអឹកធឹកឡើង ។ នៅស្រុកខ្មែរ ភ្លេងដែលគេនិយមប្រើតាំងពីបុរាណមកមានច្រើនប្រភេទណាស់ ៖
១. ភ្លេងពិណពាទ្យ
គេហៅភ្លេងនេះថា ពិណពាទ្យ មកពីក្នុងក្រុមភ្លេងនេះ គេប្រើពិណចាប់ផ្ដើមមុនគេ ។ មានអ្នកខ្លះហៅភ្លេងពិណពាទ្យនេះដោយភ័នច្រឡំថាភ្លេងសៀម តាមការពិតសៀមយកពីខ្មែរយើងទៅវិញទេ ។ សៀមហៅភ្លេងពិណពាទ្យនេះថា ប៉ីពាទ្យ (ពិផាត) ដោយពីដើមគេប្រើប៉ី ឬស្រឡៃនាំមុខគេ ។ តាមលោក ឈិម ក្រសេម បានឲ្យដឹងថា ភ្លេងពិណពាទ្យនេះមានកំណើតមកពីប្រទេសឥណ្ឌាតាំងពីព្រេងនាយ ហើយត្រូវបានខ្មែរយើងកែប្រែផ្លាស់ប្ដូរថែមថយគ្រឿងភ្លេងឲ្យក្លាយ មកជារបស់ខ្មែរ ។ គេបានរៀបភ្លេងពិណពាទ្យជាពីរវង់គឺៈ ពិណពាទ្យវង់តូច (មានប្រដាប់ ៥ គ្រឿង) និងពិណពាទ្យវង់ធំ (មានប្រដាប់ ១០គ្រឿង) ។ នៅក្នុងព្រះរាជវាំងមានភ្លេងពិណពាទ្យពិសេសមួយបែបហៅថា ក្រុមមហោរីព្រះរាជទ្រព្យ (មានគ្រឿងចម្រុះច្រើនបែបយ៉ាងរហូតដល់ ១៦ គ្រឿង) ។
នៅប្រទេសខ្មែរយើង គេលេងភ្លេងពិណពាទ្យកំដររបាំបុរាណក្នុងពិធីបួងសួង (បន់ស្រន់ លាបំណន់)ពិធីក្នុងសាសនា (បុណ្យកឋិន បំបួសនាគ ផ្កាប្រាក់ ពុទ្ធាភិសេក…) និងអាចលេងក្នុងពិធីកំដរបុណ្យសព ។
២. ភ្លេងអារក្ខ
គឺភ្លេងដែលប្រគំក្នុងការបញ្ចូលខ្មោចព្រាយបិសាច អារក្ខ អ្នកតា ។ កាលណាមានមនុស្សឈឺ ហើយបើចង់ដឹងអំពីបុព្វហេតុនៃជម្ងឺ គេលែងភ្លេងអារក្ខដើម្បីបញ្ចូលខ្មោច លៀងខ្មោច ។ ក្រៅពីប្រើក្នុងការបញ្ចូលខ្មោច និងលៀងខ្មោច គេអាចប្រើក្នុងការឡើងអ្នកតាដែរ ។
តាមការស្រាវជ្រាវរបស់ក្រុមប្រជុំទំនៀមទម្លាប់ (លោក ជឹម ឈុំ) បានឲ្យដឹងថាភ្លេងអារក្ខនេះមានកំណើតមកពីក្មេងលេងបាយឡុកបាយឡ ។ មានរឿងដំណាលតៗគ្នាថា នៅក្នុងភូមិមួយមានក្មេងប្រុសស្រីជាច្រើនបានប្រជុំគ្នាលេងដោយ មានអ្នកខ្លះធ្វើជាភ្ញៀវ ខ្លះធ្វើជាកូន ហើយនាំគ្នាផឹកស៊ីស្រឹងដេកដួលស្រែកហ៊ោកញ្ជ្រៀវសប្បាយរាល់ៗថ្ងៃ ។ លុះលេងយូរទៅក៏វក់លេងទាំងយប់ទាំងថ្ងៃភ្លេចបាយទឹក ដេកពួន ឪពុកម្ដាយឃាត់យ៉ាងណាក៏ពុំស្ដាប់ ។ ដោយឃើញហេតុចម្លែកយ៉ាងនេះ ចាស់ៗក៏នឹកថាប្រហែលជាមានខ្មោចព្រាយអ្វីមកពង្វក់ចិត្តក្មេង ទាំងនេះ ហើយទើបនាំគ្នាបន់ស្រន់ឡើង ។ នៅពេលដែលគេនឹកនារកខ្លួន ពេលនោះខ្មោចក៏ឆ្លៀតឱកាសចូលមកសន្ធិតក្នុងខ្លួនក្មេងម្នាក់ភ្លាម ហើយបញ្ជាឲ្យចាស់ៗទាំងនោះរៀបសំណែនដោយមានលេងភ្លេងថ្វាយពួកគេ ផង ។ លុះបានផឹកស៊ីឆ្អែតស្កប់ស្កល់ហើយ ខ្មោចក៏ចាកចេញពីរូបក្មេងនោះទៅ ឯពួកក្មេងក៏ឈប់វក់លេងដូចមុនទៀត ។ ចាប់ពីពេលនោះមកចាស់ៗក៏មានជំនឿព្រមទាំងយកខ្មោចជាទីគោរព ទីពឹងក្នុងគ្រាមានភ័យអាសន្ន ។
៣. ភ្លេងខ្មែរ
ជាភ្លេងមង្គល ហេតុនេះហើយបានជាគេលេងតែក្នុងពិធីដែលជាមង្គល ដូចជា ពិធីបញ្ចេញម្លប់កូនស្រី ពិធីមង្គលការ ជាដើម ។ ភ្លេងខ្មែរដែលលេងក្នុងពិធីមង្គលនិមួយៗមិនត្រឹមតែញ៉ាំងឲ្យ បរិយាកាសឲ្យអឹកធឹកប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងនាំមកនូវសិរីសួស្ដីជ័យមង្គលថែមទៀតផង ដែលចាស់ទុំខ្លះបានប្រកាន់ជឿយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន ។ ភ្លេងខ្មែរសម្រាប់ពិធីមង្គលការមានច្រើនបទណាស់សម្រាប់កំដរក្នុង កម្មវិធីនិមួយៗ ដូចជា បទហែកូនកម្លោះចូលរោង ហែកំណត់ ស៊ីស្លាថង់រង កាត់សក់ សែនក្រុងពាលី កូនប្រុសសំពះពេលា កូនស្រីចេញផ្ទឹម ចងដៃ បង្វិលពពិល… ។
បទភ្លេងខ្មែរខ្លះមានទំនាក់ទំនងទៅនឹងរឿងព្រេងរបស់ខ្មែរ ដូចជា បទខ្ទោរ ខ្នងភ្នំ របងរមាស បន្ទាយប្រសាទ ជ្រង ជ្រងស្រងាត់ ទ្រាំង ដោះក្រាល កន្លេង លេងនៅពេលលៀងភោជនាហារថ្ងៃត្រង់ (ក្រោយពេលស៊ីស្លាកំណត់) ដោយយកតម្រាប់តាមតាដុងយាយជ័យ ដែលឲ្យអ្នកភ្លេងលេងបទទាំងនេះថ្វាយអ្នកតាព្រៃដើម្បីលាមាត់លា កគាត់កាលដែលបន់ស្រន់នៅក្នុងព្រៃ ហើយវង្វេងផ្លូវនៅពេលដែលគាត់ធ្វើដំណើរទៅរៀបការកូនស្រី ។ បទព្រះថោងនាងនាគដែលប្រើលេងនៅពេលសំពះផ្ទឹមកើតមានឡើងក្នុង រជ្ជកាលព្រះថោង (ហ៊ុន ទៀន) ដែលជាបឋមក្សត្រខ្មែរ ។ ព្រះអង្គបានរៀបអភិសេកជាមួយនឹងនាងទាវតី (លីវយី) ដែលជាបុត្រីស្ដេចភូជង្គនាគ លុះរៀបការនៅឋានមនុស្សលោករួចហើយ ស្ដេចភូជង្គនាគបាននាំព្រះថោងទៅជប់លៀងនៅឋានបាតាលម្ដងទៀត ។ ដោយព្រះថោងពុំចេះវិជ្ជាជ្រែកទឹក គេឲ្យព្រះថោងតោងកន្ទុយនាងនាគទើបអាចចុះទៅបាន ។
អាស្រ័យ ដូចមានរឿងរាវខាងលើនេះ ទើបគេនិយមលេងបទព្រះថោងនាងនាគរហូតមក ព្រមទាំងមានទំនៀមឲ្យកូនកម្លោះតោងជាយស្បៃកូនស្រីចូលក្នុង បន្ទប់ទៀតផង ។
៤. ភ្លេងឆៃយ៉ាំ
គេលេងភ្លេងឆៃយុាំតែក្នុងពិធីណាដែលជាទីរីករាយដូចជា លេងកំដរពិធីបុណ្យកឋិន បុណ្យផ្កា បំបួសនាគ ជាដើម ។ ភ្លេងឆៃយុាំគឺជាភ្លេងដែលរំភើបសប្បាយខុសប្លែកពីភ្លេងឯទៀត ។ គេមិនទាន់បានដឹងច្បាស់លាស់នូវឡើយទេអំពីកំណើតនៃភ្លេងឆៃយុាំនេះ ។
ដោយសារចង្វាក់ភ្លេងមាន លក្ខណៈលោត ភ្ញាក់ៗ អ្នកខ្លះក៏យល់ថាភ្លេងឆៃយុាំនេះទំនងជាមានកំណើតមកពីមនុស្ស ជំនាន់ដើមដែលតែងតែមានសភាពភ្ញាក់ផ្អើលក្លាចរអើលប្រៀបបាននឹង សត្វព្រៃភ្ញាក់ផ្អើលពេលឃើញមនុស្ស ។ អ្នកខ្លះទៀតយល់ថាមនុស្សនៅពេលដែលធ្វើកិច្ចការអ្វីមួយបានទទួល ជោគជ័យ តែងតែសប្បាយយ៉ាងខ្លាំងហើយក៏បង្កើតភ្លេងឆៃយុាំនេះឡើងដើម្បី រំលឹកនូវជ័យជំនះនោះ ។
៥. ភ្លេងមហោរី
ជា ភ្លេងប្រជាប្រិយដែលមានលក្ខណៈស្រាលជាងភ្លេងពិណពាទ្យ ។ គេមិននិយមលេងភ្លេងមហោរីកំដរពិធីបុណ្យទានផ្ទាល់ទេ ប៉ុន្តែគេលេងកំដរបរិយាកាសបានដែរ ។ ជាទូទៅ គេលេងភ្លេងមហោរីកំដរល្ខោនមហោរី ។
៦. ភ្លេងគងស្គរ
គឺជាភ្លេងដែលមានសភាពស្រងេះស្រងោចលន្លង់លន្លោច ហេតុនេះហើយបានជាគេលេងតែពេលមានមនុស្សស្លាប់ ឬនៅពេលធ្វើបុណ្យលើកសព ។ ភ្លេងគងស្គរនេះកើតមានឡើងក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទត្រសក់ផ្អែម ព្រះអង្គឲ្យអ្នកភ្លេងលេងបទនេះឡើងដើម្បីរំលឹកនូវសម្លេងសត្វយំ សព្វបែបយ៉ាងលាយឡំនឹងស្នូរខ្យល់ ភ្លៀង ផ្គររន្ទះកាលដែលព្រះអង្គធ្លាប់បានស្ដាប់ទាំងយប់ទាំងថ្ងៃពេល ដែលនៅជាម្ចាស់ចំការត្រសក់ផ្អែមនៅឡើយ ។ អ្នកខ្លះហៅភ្លេងគងស្គរថាភ្លេង ទាំមូង ឬ កន្ធ្រាំមូង ។
៧. ភ្លេងក្លងឆ្នាក់
ភ្លេងក្លងឆ្នាក់មានសភាពស្រងេះស្រងោចណាស់ គេលេងភ្លេងនេះកំដរបុណ្យសព ហែសព និងបូជាសព ។ អ្នកខ្លះហៅភ្លេងក្លងឆ្នាក់តាមសៀមថា ក្លងខែក ដែលមានន័យថា ភ្លេងស្គរជ្វា ។
៨. ភ្លេងស្គរយោល
ជាភ្លេងរបស់កងទ័ពដែលព្យួរនៅលើខ្នងដំរី ។ លុះមកដល់សម័យបច្ចុប្បន្ននេះ គេយកភ្លេងស្គរយោលសម្រាប់កំដរបុណ្យសព និងកំដរពិធីប្រដាល់ដោយសេរី (គុនខ្មែរ) ។
៩. ភ្លេងប៉ីកែវ
គឺជាភ្លេងមួយដែលឋិតនៅក្នុងក្រុមភ្លេងព្រះរាជទ្រព្យ ។ តាមសេចក្ដីរាយការណ៍របស់លោក បាន តេងគ្រូនៃក្រុមភ្លេងព្រះរាជទ្រព្យបានឲ្យដឹងថា ភ្លេងប៉ីកែវនេះគេប្រើលេងនៅពេលចាក់ទឹកដូងថ្វាយព្រះបិដរ (សែនដូនតា) នៅក្នុងព្រះរាជវាំង ។
ទ្រអ៊ូ
ទ្រនេះ មានមុខងារសំខាន់ចូលរួមប្រគំជាមួយនឹងឧបករណ៍ដទៃក្នុងវង់ភ្លេងការ បុរាណ នាដើមសតវត្សទី២០នេះ និងនៅក្នុងវង់ភ្លេងមហោរី ។ ទ្រនេះមានដំណើរសាច់បទមិនដូចទ្រដទៃឡើយ គឺសម្រាប់ជួយបន្ទរ ឬផ្ដក់ពីមុខ ពីក្រោយ ឬស៊កត្រង់កន្លែងចន្លោះៗសាច់បទរបស់ឧបករណ៍ដទៃ និងសម្រាប់ក្នុងពពួកឧបករណ៍ខាត់សាច់បទភ្លេងក្រោយពួកឧបករណ៍ដទៃ ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យសំនៀងរបស់ខ្លួនមានសម្រស់លេចធ្លោផុតពីគេឯងឡើង ។
ទ្រនេះរឹតខ្សែសំនៀងបាន២បែប ៖ កាលណាគេយកវាទៅប្រគំក្នុងវង់ភ្លេងការបុរាណ គេត្រូវរឹតខ្សែស្មើ ឬហៅរឹតចំហៀងក៏បាន (មានចន្លោះ៤) ។ ប្រសិនបើគេយកវាទៅប្រគំជាមួយឧបករណ៍ដទៃក្នុងវង់ភ្លេងមហោរី គេត្រូវរឹតសោ ឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា រឹតភាន់ (មានចន្លោះ៥) ។
ទ្រអ៊ូចំហៀង
ទ្រអ៊ូ ចំហៀងមានមុខងារសំខាន់២យ៉ាង គឺសំខាន់ក្នុងវង់ភ្លេងល្ខោនបាសាក់ និងសំខាន់ម្យ៉ាងទៀតក្នុងវង់ភ្លេងល្ខោនយីកេបច្ចុប្បន្ន ។ នៅក្នុងវង់ភ្លេងទាំងពីរនេះ ទ្រអ៊ូចំហៀងមានតួនាទីផ្ដើមចេញបទនាំមុខឧបករណ៍ដទៃក្នុងពេលប្រគំ ម្ដងៗ ។ អ្នកចម្រៀងទាំងឡាយ និងឧបករណ៍ផ្សេងទៀត ត្រូវរង់ចាំការបើកបទរបស់ទ្រអ៊ូចំហៀងនេះជាមុនបន្ដិចសិនមុននឹង ចូលចំណុចច្រៀង ឬចំណុចចេញរបស់ខ្លួន ។ ទ្រនេះមានសំនៀងតូចស្រាលជាងទ្រអ៊ូមហោរីពាសស្បែក ។ របៀបរឹតខ្សែសំនៀងមានតែ១បែប ។
ទ្រធំ
ទ្រ ធំជាប្រភេទទ្រមួយបែបធុនធំជាងគេក្នុងចំណោមទ្រនៅកម្ពុជា ។ នៅក្នុងរវាងឆ្នាំ១៩៦០ មាននៅក្នុងរាជវាំង និងឆ្នាំ១៩៦៤ មាននៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ ផ្នែកភ្លេងបុរាណ កាលនោះពួកយើងខ្ញុំនៅជានិស្សិតនៅឡើយ បាននាំគ្នាបង្កើតទ្រធំនេះឡើងធ្វើអំពីឈើខ្នុរ ដើម្បីយកទៅចូលរួមប្រគំសាកល្បងក្នុងវង់ភ្លេងមហោរីវង់ធំ ។ ទ្រនេះមានរាងរៅដូចជាទ្រសោធំសុទ្ធសាធ តែរឹតខ្សែដូចទ្រអ៊ូមហោរីទៅវិញ ។ ទ្រនេះមានដំណើរសាច់បទអន្លាយៗមួយៗចំៗមិនបំភ្លៃទេ ។
ទ្រសោតូច
ទ្រសោ តូចមានមុខងារសំខាន់ ដូចជា ប្រើប្រាស់នៅក្នុងវង់ភ្លេងមហោរី វង់ភ្លេងអាយ៉ៃ វង់ភ្លេងការសម័យទំនើប មានក្រុមល្ខោនយីកេខ្លះមិនប្រើទ្រអ៊ូចំហៀងទេ គេប្រើទ្រសោតូចជំនួសវិញ ។ ឥឡូវនេះ ប្រជាពលរដ្ឋបានយកវាទៅប្រើប្រាស់ជាមួយវង់ស្គរឆៃយ៉ាំជាបណ្ដើរហើយ នៅក្នុងវង់ភ្លេង ជួនរបាំប្រពៃណីខ្លះក៏បានយកទ្រសោតូចនេះទៅប្រើប្រាស់ដែរ ។ សព្វថ្ងៃទ្រសោតូចមានប្រជាប្រិយភាពក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋខ្លាំង ណាស់ជាងទ្រដទៃទៀត ។ នៅក្នុងវង់ភ្លេងអាយ៉ៃ និងនៅក្នុងវង់ភ្លេងការសម័យទំនើប ទ្រសោតូចមានមុខងារផ្ដើមចេញបទមុនគេបង្អស់ ។ ឧបករណ៍នេះមានរូបរាងតូច ប៉ុន្ដែមានសំនៀងខ្លាំងមានដំណើរសាច់បទញឹកចង្អៀតជាងទ្រដទៃ ។
ខ្សែសំនៀងរឹតបាន២យ៉ាង ៖ កាលណាគេយកវាទៅប្រើប្រាស់ក្នុងវង់ភ្លេងមហោរី គេត្រូវរឹតខ្សែសំនៀងរឹតសោ ។ កាលណាគេយកវាទៅប្រើប្រាស់ក្នុងវង់ភ្លេងការសម័យទំនើប គេត្រូវរឹតខ្សែសំនៀងរឹតស្មើ ។
ទ្រឆេអ៊ូ
ទ្រ នេះមានទំហំតូចជាងទ្រសោតូច ប៉ុន្ដែ ធំជាងទ្រឆេសោ ។ ទ្រឆេអ៊ូប្រើប្រាស់បានតែក្នុងវង់ភ្លេងមហោរីប៉ុណ្ណោះ ។ ទ្រនេះមានដំណើរសាច់បទដូចទ្រអ៊ូសុទ្ធសាធ និងរឹតខ្សែសំនៀងក៏ដូចគ្នាដែរ ។ ឥឡូវនេះស្ទើរតែបាត់បង់វត្ដមានពីក្នុងសង្គមកម្ពុជាទៅហើយ ។
ទ្រឆេសោ
ទ្រឆេ សោមានទំហំតូចជាងគេបំផុត ហើយក៏ឮខ្លាំងជាងគេដែរ ។ ទ្រនេះប្រើប្រាស់នៅក្នុងវង់ភ្លេងមហោរី និងនៅក្នុងវង់ភ្លេងល្ខោនបាសាក់ ។ នៅពេលល្ខោនបាសាក់ទើបតែមកដល់ភ្នំពេញរវាងឆ្នាំ១៩៣០ ទ្រឆេសោមានមុខងារសំខាន់ក្នុងការផ្ដើមចេញបទមុនគេ ប៉ុន្ដែមកដល់បច្ចុប្បន្នបែរជាទ្រអ៊ូចំហៀងជាអ្នកផ្ដើមបទវិញ ។
Monday, September 25, 2017
ព្រះវិស្ណុ
រូបសំណាកព្រះវិស្ណុដ៏ធំបំផុតធ្វើអំពីសំរឹទ្ធនៅ ប្រទេសកម្ពុជា
នៅឆ្នាំ ១៩៣៦ មានការជីកឃើញបំណែករូបសំណាកព្រះវិស្ណុដ៏ធំបំផុតធ្វើអំពីសំរឹទ្ធនៅ ប្រទេសកម្ពុជា ។ ការជីកនេះ គឺដោយសារតែបុរសម្នាក់យល់សប្ដិឃើញ ព្រះពុទ្ធបដិមា ដែលកប់នៅក្រោមប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិចនេះ មកអន្ទងប្រាប់ឲ្យជួយយកចេញពីក្រោមដី តែការជីកនេះបែរជាត្រឡប់មកជាឃើញ បដិមាព្រះវិស្ណុផ្ទំ ទៅវិញ ។
អ្នកការទូតចិន ជីវ តាក្វាន់ (Zhou Daguan) ក៏បានពិពណ៌នាអំពីរឿងនេះដែរ ដោយបានសរសេរថា «នៅប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើតកណ្ដាលបារាយណ៍ខាងកើត មានបដិមាព្រះពុទ្ធធំមួយដែលមានទឹកហូរចេញពីផ្ចិតមិនចេះដាច់ ។» អ្នកប្រាជ្ញជាច្រើនជឿថា ជីវ តាក្វាន់ ច្រឡំទាំងរូបរាងបដិមា (ដោយសារចិនកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាដែរ ?) និងចាំខុសទាំងទិសទីតំបន់ ។
ជនជាតិខ្មែរចាប់ផ្ដើមផលិតស្ពាន់តាំងពី យុគថ្មរំលីង? (Neolithic) ហើយបានឡើងដល់កម្រិតកំពូលនៅសម័យអង្គរ (រចនាបថបាពួន) ។ បច្ចេកទេសដែលត្រូវបានបន្តប្រើប្រាស់ដល់ដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះគឺ ចាក់ពុម្ព (Fr: Cire perdue, En: Lost-wax) ។ បដិមាខ្លះមានបញ្ចុះថ្មមានតម្លៃនៅក្នុងប្រឡោះភ្នែកដើម្បីធ្វើឲ្យបដិមាទាំងនេះកាន់តែមានភាពរស់រវើក ។ សិល្បបញ្ចុះថ្មមានតម្លៃនេះបានសាយភាយពាសពេញអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅ ស.វ. ទី ១១ ។
បដិមាព្រះវិស្ណុផ្ទំនេះជាសក្ខីភាពនៃទេពកោសល្យគ្មានពីរនៃសិល្បករខ្មែរបុរាណក្នុងការផលិតបដិមាធំៗ ពីសំរឹទ្ធ ។ បំណែកនេះត្រូវបាននាំមករក្សាទុកនៅ សារមន្ទីរជាតិ នៅថ្ងៃទី ០១ ធ្នូ ១៩៥០ ។
រូបទេពក្នុងឥរិយាបថផ្ទំចូលទៅក្នុងមហាសមុទ្រនេះ ត្រូវបានបញ្ជាឲ្យសាងសង់ដោយ ព្រះបាទឧទ័យាទិត្យវម៌នទី ២ (1050 – 1066) ។ អ្នកស្រី Helen Ibbitson Jessup បានសរសេរថា «ព្រះដែលផ្ទំលើ ពស់អនន្ត ដែលកំពុងតែអណ្ដែតនៅលើមហាសមុទ្រនៅក្នុងកប្បមួយ … បើតាមគម្ពីរវេទ ព្រះវិស្ណុ ពស់អនន្ត និង មហាសមុទ្រ គឺជាធាតុតែមួយ, ជាផ្នែកមួយនៃទឹកដំបូង ដែលទេពបានបង្កើតចក្រវាលនេះឡើង ។»
ព្រះវិស្ណុ គឺជាអ្នករក្សាលោក ។ បដិមាដ៏ធំមួយនេះ ត្រូវបានសាងសង់ឡើងដើម្បីការពារក្រុងអង្គរ ។ បដិមានេះមានដៃបួន ដែលបច្ចុប្បន្នមាននៅសល់តែព្រះហស្ថខាងស្ដាំ ដែលទ្រព្រះសិរ ។ ជាមួយនឹងទឹកមុខមាំ និងព្រះសិរដែលកើយលើព្រះហស្ថនេះបង្ហាញអំពីការគិតគូរនៃបដិមានេះមកលើទីក្រុងអង្គរទាំងមួយ ។ បដិមាដ៏វិចិត្រមួយនេះមានតុបតែងលម្អដោយគ្រឿងអលង្ការដូចជា កងដៃ កងដើមដៃ ខ្សែកធំ ដែលជាគ្រឿងលម្អបែបប្រពៃណីនៃសិល្បតុបតែងនៃជនជាតិខ្មែរ ។ ខ្សែកធំនេះមានក្បាច់ផ្កាឈូកធំមួយនៅចំកណ្ដាល ឯនៅផ្នែកខាងក្រោយក៏មានបន្តោងផងដែរ ។ ប្រហោងនៅភ្នែក និងនៅលើបបូរមាត់បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា សិល្បករខ្មែរបុរាណបានប្រើប្រាស់ថ្មមានតម្លៃដើម្បីបញ្ចុះ ។
បើទោះជាបដិមានេះមិនពេញលក្ខណៈយ៉ាងណាក្ដី បដិមានេះក៏បានបង្ហាញពីអំណាចនៃព្រះរាជានៃប្រទេសកម្ពុជាសម័យអង្គរ និងភាពឥតខ្ចោះនៃបច្ចេកទេសស្លលោហៈ និងចាក់ពុម្ពផងដែរ ។
Friday, September 9, 2016
ព្រះអាទិត្យរះចំពីលើកំពូលប្រាង្គកណ្តាលប្រាសាទអង្គរវត្ត
ហេតុអ្វីព្រះអាទិត្យរះចំពីលើកំពូលប្រាង្គកណ្តាលប្រាសាទអង្គរវត្ត
ដោយ ៖ ច័ន្ទ រស្មី
ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦ ម៉ោង
២០:១៣ (08-09-2016 20:13)
ខេត្តសៀមរាប ៖
សាកល្បងពិចារណាតាមបែបបុរាណវិទ្យា និងតារាសាស្ត្រ តាមការព្យាករណ៍ទុក
នៅព្រលឹមថ្ងៃទី២៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦ខាងមុខនេះ
នាវេលាប្រមាណចាប់ម៉ោង៥ទៅ៦ព្រឹក
យើងនឹងឃើញព្រះអាទិត្យនឹងរះឡើងតាមកំពូលប្រាង្គកណ្តាលនៃអង្គរវត្ត។
ហេតុការណ៍នេះតែងបានទាក់ទាញ ចំណាប់អារម្មណ៍ពីសំណាក់ភ្ញៀវទេសចរជាតិ
និងអន្តរជាតិយ៉ាងច្រើន ដែលចង់ឃើញព្រឹត្តការណ៍ដ៏អស្ចារ្យ
ហើយចង់ផ្តិតយករូបភាពនេះទុកជាអនុស្សាវរីយ៍។
ហេតុអ្វីមានព្រឹត្តិការណ៍បែបនេះកើតឡើង? តើជាព្រឹត្តការណ៍មានពាក់ព័ន្ធអ្វីនឹងសំណង់ស្ថាបត្យកម្មអង្គរវត្ត?
តទៅនេះគឺជាការពិចារណាដោយផ្អែកទៅលើចំណេះផ្នែកបុរាណវិទ្យា
និងតារាសាស្ត្រដែលពន្យល់ដោយលោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី អ្នកស្រាវជ្រាវបុរាណវិទ្យា
និងជាអនុប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរ
នៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា។ ជាដំបូង លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី ពន្យល់ថា
ចំណេះដឹងដែលសិក្សាអំពីព្រះអាទិត្យរះឡើងតាមកំពូលប្រាង្គកណ្តាលនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនេះ
មិនមែនជារបកគំហើញថ្មីនោះទេ តែជាបទសិក្សា
ដែលអ្នកស្រាវជ្រាវធ្លាប់បានធ្វើឡើងជាបន្តបន្ទាប់ខ្លះៗមកហើយ។
បទសិក្សានោះ
គឺស្វែងយល់អំពីទំនាក់ទំនងរវាងសំណង់ស្ថាបត្យកម្មបុរាណ និងតារាសាស្ត្រ
ដើម្បីបញ្ជាក់ថាវាមិនមែនជាហេតុចៃដន្យ ឬជាអព្ភូតហេតុអ្វីនោះទេ
តែនេះជាការដឹងជាមុនផ្នែកតារាសាស្ត្រនៃអ្នកប្រាជ្ញបុរាណដែលដឹកនាំកសាងប្រាសាទអង្គរវត្ត។
ដើម្បីយល់ពីរឿងនេះ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី ពន្យល់ថា
ជាដំបូងគេត្រូវសិក្សាពីទម្រង់នៃចក្រវាឡទូទៅ
ហើយធៀបនឹងស្ថាបត្យកម្មនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត។
អ្នកប្រាជ្ញបុរាណ
បានរៀបចំអង្គរវត្តស្នងឲ្យរូបភាពបង្រួមរបស់ចក្រវាទ្ប
នៅលើផែនដីតាមទម្រង់រូបវន្ត ដូចជាការរៀបចំឲ្យមានមហាសមុទ្រ
និងជួរភ្នំព័ទ្ធជុំវិញ មានទ្វីបទាំង៤នៅក្នុងចក្រវាទ្ប
និងភ្នំព្រះសុមេរុនៅចំកណ្តាល ព្រមទាំងដំណើរវិវត្តន៍របស់ចក្រវាទ្បជាដើម។
បើយើងយកចំណុចក្រោយនេះមកពិចារណា តាមរយៈក្បួនតារាសាស្ត្ររបស់ឥណ្ឌា
អំពីអាយុកាលរបស់ចក្រវាឡ ដែលមានបែងចែកជា៤យុគបន្តបន្ទាប់គ្នា។
យុគគឺជាវដ្តសង្សារនៃចក្រវាឡទាក់ទងនឹងការកើតវិវត្តន៍ និងបាត់បង់ទៅវិញ។
ចន្លោះនៃយុគនីមួយៗមានអន្តរកាលមួយ
ទើបកើតជាយុគថ្មីមួយទៀត។ មួយវដ្តនៃចក្រវាឡមាន៤យុគ ដែលស្មើនឹង៤,៣២០,០០០ឆ្នាំមនុស្សនៅលើផែនដី
ស្មើនឹង១២,០០០ឆ្នាំទិព្យប្រើនៅលើឋានសួគ៌
(១ឆ្នាំទិព្យឬសួគ៌ស្មើនឹង៣៦០ឆ្នាំមនុស្សនៅលើផែនដី)។
មួយវដ្តនៃយុគនេះហៅថា មហាយុគ១។ រយៈពេល២,០០០មហាយុគស្មើនឹងកល្ប១
ហើយស្មើនឹង១យប់១ថ្ងៃរបស់ព្រះព្រហ្ម ដែលត្រូវស្មើនឹង៨,៦៤០,០០០,០០០ឆ្នាំមនុស្ស។
មហាយុគចែកជា៤យុគតូចៗ ដូចមានខាងក្រោម ៖
១.ក្រឹត្យយុគ (យុគមាស) មានអាយុកាល១,៧២៨,០០០ឆ្នាំមនុស្ស ស្មើនឹង៤,៨០០ឆ្នាំទិព្យ។ នាយុគនេះ មនុស្សលោកមានអាយុវែងៗ និងមានសេចក្តីសុខបរិបូរណ៍។ ២. ត្រេតយុគ (យុគប្រាក់) មានអាយុកាល ១,២៩៦,០០០ឆ្នាំមនុស្ស ស្មើនឹង ៣៦០០ឆ្នាំទិព្យ។ មនុស្សរស់នៅក្នុងយុគនេះមានអាយុវែងមធ្យម និងមានសេចក្តីសុខច្រើន។ ៣. ទ្វាបរយុគ (យុគចំនួនលេខគត់គូ) មានអាយុកាល៨៦៤,០០០ឆ្នាំមនុស្ស ស្មើនឹង២,៤០០ឆ្នាំទិព្យ។ មនុស្សរស់នៅក្នុងយុគនេះ មានអាយុវែងដែរ និងមានសេចក្តីសុខមធ្យម។
៤.កលិយុគ (យុគប្រកបដោយទោស
ប្រកបដោយជម្លោះ) មានអាយុកាល៤៣២,០០០ឆ្នាំមនុស្ស ស្មើនឹង១,២០០ឆ្នាំទិព្យ។
មនុស្សរស់នៅក្នុងយុគនេះ មានអាយុមិនច្រើន និងមានសេចក្តីសុខតិចតួច។
យុគនេះបានចាប់ផ្តើមហើយតាំងពីឆ្នាំ៣,១០៣មុនគ.ស.។
ទន្ទឹមនឹងនេះ តាមក្បួនតារាសាស្ត្រឥណ្ឌា
គេបែងចែកពេលវេលាដោយគិតទៅតាមដំណើរព្រះច័ន្ទ និងព្រះអាទិត្យ
ទើបកើតមានជាចន្ទគតិ និងសុរិយគតិ។ ក្នុងដំណើរមួយគោចររបស់ព្រះអាទិត្យនេះ
មួយឆ្នាំត្រូវបែងចែកជា២ដំណើរគឺចំនួន១៨៩ថ្ងៃ និងចំនួន១៧៦ថ្ងៃ។
ដោយសារអង្គរវត្តមានទាក់ទងនឹងវដ្តសង្សាររបស់ចក្រវាទ្ប
នោះតួលេខនៃអាយុកាលរបស់យុគនីមួយៗ
ទាក់ទងទៅនឹងទំហំប្រវែងនៃរចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗរបស់អង្គរវត្ត
ដែលអ្នកស្រាវជ្រាវបានស្វែងរកឃើញកន្លងមក។ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី
បានពន្យល់តាមរយៈលទ្ធផលនៃស្រាវជ្រាវនោះ ថាខ្នាតដែលស្ថាបត្យករ
និងវិស្វករបុរាណប្រើ គឺហត្ថ។ ប្រវែងរបស់ហត្ថមិនដូចគ្នាទាំងអស់តាមជំនាន់រាជការនីមួយៗទេ។
ពោលគឺ សម័យអង្គរវត្ត រាជការប្រើខ្នាតរបស់ហត្ថមានប្រវែងស្មើ០,៤៣៦ម៉ែត្រ។
តាមខ្នាតនេះ
យើងអាចស្វែងយល់បានអំពីប្រវែងរចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗរបស់អង្គរវត្តដូច្នេះ៖
១.ចម្ងាយស្ពានហាលឆ្លងកសិន្ធុនៅមុខអង្គរវត្តមានប្រវែង៤៣៩,៧៨ហត្ថ
២.ចម្ងាយរានហាលចាប់ពីគុកតារាជ្យដល់ថែវទី២ប្រវែង៨៦៧,០៣ហត្ថ
៣.ចម្ងាយពីគុកតារាជ្យដល់ជណ្តើរទី១ឡើងបាកាន្តប្រវែង១២៩៦,០៧ហត្ថ ៤.ចម្ងាយពីមុខនាគដល់ប្រាង្គកណ្តាលបាកានប្រវែង១៧៣៤,៤១ហត្ថ ៥.
រចនាសម្ព័ន្ធនៅជាន់បាកានដែលមានប្រាង្គប្រាំសាងទ្បើងកាត់កែងគ្នា
ដែលមានប្រវែងលិច-កើតចំនួន១៨៩ហត្ថ និងជើងត្បូងប្រវែង១៧៦,៣៧ហត្ថ។
បើបូកចំនួនទាំងពីរ
គឺសរុបបានចំនួន៣៦៥,៣៧ហត្ថ។
បើយើងលើកលែងការឃ្លៀងឃ្លាតខ្លះដោយចេតនា ដែលជាទំនៀមរបស់ជាងចេញ
និងការបំពេញបង្គ្រប់ព្រមទាំងកាត់ចំនួនសេសសល់ចេញ
តម្រូវឲ្យចំនួនគត់មកវិញ
នោះយើងនឹងអាចយល់បានអំពីទំនាក់ទំនងនៃប្រវែងរចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់របស់អង្គរវត្ត
ទៅនឹងអាយុកាលរបស់យុគនៃវដ្តសង្សារបស់ចក្រវាឡ។
ទំនាក់ទំនងនោះ អាចសង្ខេបមកដូច្នេះ ៖
ទី១.ចម្ងាយដំណើរលើស្ពានហាល អាចប្រមាណនឹងអាយុកាលរបស់កលិកយុគ
ដែលមានរយៈពេល៤៣២,០០០ឆ្នាំ
ទី២.ចម្ងាយដំណើរពីគុកតារាជ្យដល់ថែវទី២
អាចប្រមាណនឹងអាយុកាលរបស់ទ្វាបរយុគ ដែលមានរយៈពេល៨៦៤,០០០ឆ្នាំ ទី៣.ចម្ងាយដំណើរពីគុកតារាជ្យដល់ជណ្តើរទី១ឡើងបាកាន
អាចប្រមាណនឹងអាយុកាលរបស់ត្រេតយុគ ដែលមានរយៈពេល១,២៩៦,០០០ឆ្នាំ ទី៤.ចម្ងាយដំណើរពីមុខនាគដល់ប្រាង្គកណ្តាលបាកាន
អាចប្រមាណនឹងអាយុកាលរបស់ក្រឹត្យយុគ ដែលមានរយៈពេល១,៧២៨,០០០ឆ្នាំ ទី៥.រីឯប្រវែងនៅជាន់បាកានដែលមានសំណង់កាត់កែងគ្នា
សរុបគឺ៣៦៥ហត្ថ ដែលរោងទងកាត់កែងលិច-កើតមាន១៨៩ហត្ថ
និងរោងទងជើង-ត្បូងមាន១៧៦ហត្ថ
នោះវាត្រូវនឹងដំណើរគោចររបស់ព្រះអាទិត្យក្នុងរយៈពេល៣៦៥ថ្ងៃក្នុងមួយឆ្នាំ
ដែលវិស័យតារាសាស្ត្រចែកជាពីរដំណើរគឺ១៨៩ថ្ងៃ និង១៧៦ថ្ងៃ។
តើហេតុអ្វីបានត្រូវបែងចែកជាពីរដំណើរគោចរដូច្នេះ? ហើយមានពាក់ព័ន្ធនឹងអង្គរវត្?ត លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធីពន្យល់តាមក្បួនតារាសាស្ត្រថា
ដោយសារក្នុងមួយឆ្នាំៗ មានខែខ្លះថ្ងៃវែងជាងយប់ ហើយខែខ្លះទៀតយប់វែងជាងថ្ងៃ។
ប៉ុន្តែក្នុងនោះមានខែពីរ ដែលពេលយប់
និងថ្ងៃមានរយៈពេលស្ទើរតែស្មើគ្នានោះគឺ
នៅពេលដែលព្រះអាទិត្យគោចរបាន១៨៩ថ្ងៃម្តង ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃទី២០ឬ២១
ខែមីនា និងពេលដែលព្រះអាទិត្យគោចរបាន១៧៦ថ្ងៃម្តងទៀត ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃទី២១ឬ២២
ខែកញ្ញា។
តាមក្បួនតារាសាស្ត្រសម័យទំនើប
ហៅបាតុភូតនេះថា Equinox (មកពីភាសាទ្បាតាំង
aequus មានន័យថាស្មើនឹង nox គឺរាត្រី)
ដែលមានគេប្រែសម្រួលជាភាសាជាតិថា «សមរាត្រី»
យើងក៏អាចសម្គាល់បានអំពីបាតុភូតនេះបានដែរ។ បើយើងឈរបែរមុខទៅកើតត្រង់
ក្នុងវេលាណាដែលមានព្រះអាទិត្យរះទ្បើងចំពីមុខយើងត្រង់
បន្ទាប់មកទៀតរះទ្បើងត្រង់ចំកណ្តាលក្បាលយើង ហើយធ្វើឲ្យស្រមោល
និងតួខ្លួនត្រួតស៊ីគ្នា។
ដោយគន់គូរតាមក្បួនតារាសាស្ត្រ
និងលោកធាតុវិទ្យានេះហើយ ដែលស្ថាបត្យករបុរាណកសាងអង្គរវត្ត
ឲ្យឆ្លុះប្រៀបនឹងចក្រវាឡផង និងវដ្តសង្សាររបស់ចក្រវាទ្បផង
ដោយយកប្រាង្គកណ្តាលនៃអង្គរវត្តជាគោលកណ្តាល
និងជាចំណុចសូន្យសម្គាល់គោចររបស់ព្រះអាទិត្យ។
ក្នុងរវាង១៨៩ថ្ងៃនិងបន្ត១៧៦ថ្ងៃ ព្រះអាទិត្យនឹងមកដល់ចំណុចនេះម្តង។
តាមតម្រានេះហើយ ទើបក្នុងមួយឆ្នាំព្រះអាទិត្យតែងរះលូតទ្បើងត្រង់
តាមកំពូលកណ្តាលនៃអង្គរវត្ត២ដងក្នុងមួយឆ្នាំជាទៀងទាត់។
ជាក់ស្តែងនៅរាត្រីនាខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦
ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២២ ខែកញ្ញា វេលារសៀលម៉ោង២និង២១នាទីម៉ោងសកល
ដែលត្រូវនឹងវេលានៅស្រុកខ្មែរ នាយប់ម៉ោង៩និង២១នាទី។
ប៉ុន្តែព្រឹត្តការណ៍នៃព្រះអាទិត្យរះទ្បើងតាម
និងចំកំពូលកណ្តាលប្រាសាទអង្គរវត្ត
នឹងកើតទ្បើងនៅព្រឹកព្រលឹមស្រាងៗនាថ្ងៃបន្ទាប់ ពោលគឺថ្ងៃទី២៣
ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៦។ ជាការសង្ខេបមកវិញ ការរះឡើងនៃព្រះអាទិត្យតាម
និងចំលើកំពូលកណ្តាលរបស់អង្គរវត្ត
មិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជាអព្ភូតហេតុនោះទេ
តែជាការគិតគូរតាមក្បួនតារាសាស្ត្រយ៉ាងត្រឹមត្រូវរបស់ស្ថាបត្យករខ្មែរនាសម័យអង្គរ៕
Kohsantepheap
Subscribe to:
Posts (Atom)